Juni 2019
De Toverberg: Thomas Mann
Er moet iets mis met je zijn, wanneer je dit boek anno 2019 helemaal uitleest. Waarschijnlijk is er nog wel een aantal naïvelingen dat eraan begint, maar uitlezen is slechts weggelegd voor degenen met een bepaald gebrek, lichamelijk dan wel geestelijk. Ze zijn onder invloed van de tover, waar je op zijn minst een lichte verhoging van krijgt en ook wel een blik op de werkelijkheid, waarvan je je kunt afvragen of deze er een is van een gezond mens. Mocht de gezonde naïveling, met een uit balans zijnde buitensporige wilskracht, doorlezen, dan zal hij merken dat hij op zeker moment, op gezette tijden - zo’n zes keer per dag misschien? - zijn temperatuur zal opmeten en daarbij de thermometer exact zeven minuten onder zijn tong zal houden om dan vervolgens tevreden te constateren dat zijn temperatuur ergens tussen de 37,5 en 37,9 °C is en hij niets anders kan doen dan zijn ligkuur afmaken, wat in dit geval betekent: doorlezen. Ook ik kreeg omstreeks bladzijde 700 een fikse verkoudheid en een lichte verhoging, al ben ik rebels genoeg om geen thermometer te gebruiken. Hoe rebels is onze held, de hoofdpersoon Hans Castorp eigenlijk? De brave Hans komt voor drie weken zijn neef bezoeken in het sanatorium dat op deze toverachtige of betoverde berg ligt. Moet hij na die drie weken niet maken dat hij wegkomt, zoals zijn oom later zal doen, wanneer hij zich bijna heeft laten betoveren door een mevrouw met sierlijke onderkinnen (sierlijke onderkinnen!)? In eerste instantie kun je de gehoorzame houding van Hans Castorp en zijn uitzonderlijke aanpassingsvermogen aan het sanatoriumleven als een zwakte in zijn karakter beschouwen. Ren voor je leven, schreeuw je inwendig tegen deze hoofdpersoon, vanwege het onheilspellende gevoel dat deze plek je geeft, waar, je kunt je niet aan de indruk onttrekken, de moribundus af en toe een handje het hoekje om wordt geholpen. Ook Hans krijgt de nodige waarschuwingen en aansporingen van zijn mentor, de Italiaanse humanist en literator Settembrini, om toch in het laagland zijn leven verder vorm te gaan geven. Waarom, vraag je je af, doet Hans Castorp zo zijn best om in die eerste drie weken, hij is geen patient, maar bezoeker, de tweewekelijkse lezing van Krokowski, de assistent van kamerheer Behrens, bij te wonen? Hij heeft zojuist tijdens een wandeling een bloedneus gehad, hij is laat, zijn kleding zit onder het bloed, maar hij gaat gehoorzaam bij de lezing zitten, terwijl een beetje rust en een verkleding toch meer in de rede zouden hebben gelegen? Hij past zich aan. Hij wil erbij horen. Hij wil goedkeuring. Hij blijft vervolgens zeven jaar in het sanatorium, een tijd waarin hij wordt gevormd. En op het moment dat hij al lange tijd op de toverberg is en hij het daar heersende tijdsschema trotseert, wanneer hij ’s nachts in de conversatiezaal zijn favoriete platen luistert en je samen met hem Schuberts Lindenbaum op de platenspeler legt, dan begrijp je dat zijn weg tot dit punt moest komen. Zo zegt de verteller het: ‘Wil men aannemen, dat onze eenvoudige held na zoveel jaartjes van hermetisch-pedagogische veredeling diep genoeg tot het geestelijk leven was doorgedrongen om zich de ‘veelzeggendheid’ van zijn liefde en haar object bewust te zijn? Wij beweren en vertellen dat hij dat was.'
In deze korte beschrijving heb ik Naphta nog niet genoemd en madame Chauchat en Peeperkorn en al die anderen en daarmee doe ik hen tekort. Maar zoals je het gevoel van het lopen van de marathon niet kan voelen, wanneer je alleen de laatste 100 meter loopt, zo kan ik hier niets over hen vertellen zonder ze volkomen tekort te doen, omdat ze elk door Thomas Mann geschreven woord nodig hebben en verdienen en ik niet anders kan doen dan uitnodigen om hen te leren kennen. Ze zijn het stuk voor stuk meer dan waard.
Nadat ik het boek net had uitgelezen vroeg ik mijn dertienjarige dochter dit: ‘Als je al die tijd in dit boek steekt, al die uren leest, uren waarin het leven buiten aan je voorbij trekt, ben je dan beklagenswaardig of benijdenswaardig?’ ‘Wat betekent dat?’ Vroeg ze. ‘Zoek maar op.’ Even later kwam ze naar me toe: ‘Beide!’ En toch moest ik kennelijk ook het laagland even laten voor wat het was, om bijna 1000 pagina’s lang op de toverberg te zitten. Maar, mocht ik het ooit in mijn hoofd halen om dit boek een tweede keer te gaan lezen en die kans is levensgroot aanwezig, wil iemand dan alsjeblieft mijn Settembrini zijn?
Oktober 2018
Gelukkig nog altijd onze man in Teheran: Thomas ErdbrinkAl sinds maart van dit jaar weiger ik categorisch elk nieuws tot mij te nemen. Ramen en deuren blijven gesloten, tv en radio uit en ja, zelfs mensen vermijd ik een beetje, zodat alle celebrity-politici en verplichte volksvreugde en rouw bij koninklijke huwelijken en vermiste meisjes mij een beetje voorbij kunnen gaan, terwijl ik rustig de was ophang en kinderen help bij huiswerk. Een normaal leven. Interesseert nieuws mij dan niet, de wereld? Wis en waarachtig wel! Maar niet de door media gekanaliseerde stroom aan emo-nieuws waar wij allemaal een verplichte en felle mening over zouden moeten hebben, zodat we iets te melden hebben tijdens borrels, waar ik dus niet heenga (was, kinderen...). En dan komt er gelukkig een boek op mijn pad als 'Gelukkig nog altijd onze man in Teheran'. Waarom gelukkig? Nou, kijk, Thomas Erdbrink schrijft over het gewone leven van gewone mensen. Mensen zoals ik, die de was ophangen en hun kinderen een mooie toekomst gunnen. Mensen in Iran, Teheran. En hij doet dit op een luchtige en kundige manier, met de juiste dosis zelfspot. Boeken als deze wil ik lezen over mensen in elke uithoek van de wereld. Ik zou ze zelfs willen schrijven. Misschien ooit, als het huiswerk van mijn kinderen af is en de was droog.
Een jaar lang schreef ik geen leesbeschrijvingen, was ik stil. Ik las wel. Ik las mooie verhalen, boeken: De trilogie 'Tussen twee paleizen', 'Paleis van Verlangen' en 'De Suikersteeg' van Nagieb Mahfoez; 'Kokoro' en 'Ik ben een kat' van Soseki Natsume; 'Spijkerschrift' van Kader Abdolah; 'Guantanamo Dagboek' van Mohamedou Ould Slahi; 'De Box. Verhalen uit de donkere kamer.' van Gunter Grass en historische non-fictie, research voor mijn eigen verhalen. Bij het Guantanamo Dagboek en Spijkerschrift dacht ik: hier moet ik echt iets over schrijven. Dat verdienen die boeken ook. De anderen ook, maar nu pas ga ik schrijven. Niet over voorgaande boeken, maar over het boek dat ik zojuist uitlas: 'Het meisje dat kralen kon lachen' van Clementine Wamariya en Elizabeth Weil.
Het meisje dat kralen kon lachen: Clementine Wamariya en Elizabeth Weil
In mijn aangenomen minimalisme, heb ik besloten geen boeken meer te adopteren in de bieb, maar ze gewoon te lenen. In plaats van naar de bak 'afgeschreven boeken' te rennen, om mijn moedergevoelens de vrije loop te laten, loop ik nu naar het rek: 'nieuw'. Boeken die net uit zijn. Kijk naar de lijst hier beneden en je ziet meteen dat dit voor mij 'nieuw' is. Maar het boek van een jonge, nog altijd levende vrouw met een goed verhaal te lezen, is als een frisse wind. Ik zou geen aandacht willen besteden aan haar vrouw-zijn, maar het is nou eenmaal een mooi gewichtje op de schaal die al zo ver naar de andere kant van mannen-verhalen is doorgeslagen. Het is een boek over geschiedenis. Een geschiedenis. Een verhaal van een overlevende van de genocide in Rwanda, die in 1994 plaatsvond. Genocide, een woord waar zoveel persoonlijk leed, zoveel persoonlijke verhalen achter schuilgaat. Dit is het verhaal van Clementine Wamariya, die met haar zus Claire moest vluchten voor het moorden en verkrachten in Rwanda. Een verhaal dat relevant is voor het historisch besef van de wereld. Een verhaal dat zo gemakkelijk verloren kan gaan, zoals de meesten verloren gaan. Voor eeuwig opgesloten in de harten van de mensen die overleefden en stil zijn geworden. Grote bewondering heb ik voor de moed van de schrijfster om dit persoonlijk verhaal met de wereld te delen. Voor mij was het nieuw om te lezen hoe België , dat Rwanda koloniseerde zo'n grote rol heeft gespeeld in de tweespalt tussen Hutu's en Tutsi's. Een citaat: 'Bijna tachtig jaar voor de genocide plaatsvond koloniseerden de Belgen Rwanda en infecteerden het land met hun wrede pseudowetenschap van de eugenetica. Voorheen leefden Rwandezen redelijk vreedzaam samen. Vervolgens radicaliseerden de Belgen het land. Ze maten de neuzen en schedels van de bevolking. Ze maakten grafieken op grond van pigmentatie van de huid en verdeelden de bewoners in Tutsi's, Hutu's en Twa (pygmeeenvolk van jager-verzamelaars). De Hutu's vormden de overgrote meerderheid van de bevolking, zo'n vierentachtig procent, vijftien procent was Tutsi en één procent was Twa. De Belgen verstrekten identiteitskaarten waarop de etnische identiteit van de Rwandezen stond vermeld. Vervolgens ontwikkelden ze een sociaal beleid en werden de Rwandese bevolkingsgroepen in propagandacampagnes tegen elkaar opgehitst, zodat de etnische groepen hun haat op elkaar en niet op de Belgen richtten. De Tutsi's leken volgens de Belgen het meest op Europeanen. Ze verdienden respect, macht, onderwijs en vee. Maar de Hutu's waren dom, kinderlijk, vuil en lui. ... '. De oorlog verscheurt de familie van de schrijfster en zij en haar zus worden pas in 2006 herenigd met hun ouders, tijdens de Oprah-show. Maar als de camera's weer weg zijn, hoe dan verder? Wamariya probeert de losse kralen van haar leven tot een coherent geheel te rijgen. De vraag is of de geschiedenis dat mogelijk maakt.
Oktober 2017
Kinderen van Gabalawi: Nagib Mahfoez
Dit is typisch een boek waar je nog heel lang over kunt nadenken. Kinderen van Gabalawi gaat over stamvader Gabalawi, die in een groot huis aan de rand van de woestijn woont en zijn nakomelingen die in de wijk rondom wonen en die allerlei problemen ondervinden, die zijn ontstaan na een ongehoorzaamheid van de jongste zoon en oogappel van Gabalawi. Wat hier is gebeurd, wordt beschreven in het eerste deel: 'Adham'. Dit was de betreffende zoon. Hierna komen de delen: Gabal, Rifa'a, Kasim en Arafa, allen nakomelingen van Gabalawi die, ieder op hun eigen manier, de problemen in de wijk willen oplossen. Problemen, die bestaan uit corruptie, rivaliteit en onderdrukking, waardoor de opbrengsten van het erfgoed naar een paar leiders gaan, in plaats van naar de bevolking. Een actueel thema en het is buitengewoon interessant om te zien hoe deze verschillende mannen deze problemen aanpakken en natuurlijk of zij zullen slagen. Maar het meest intrigerend is de houding van stamvader Gabalawi. Wat deze houding is, ga ik niet verklappen. Een absolute aanrader.
De dag dat de leider werd vermoord: Nagieb Mahfoez
Nadat ik 'De blikken trom' van Gunter Grass had gelezen, wilde ik een boek van Thomas Mann lezen. Ik stond in de bieb dus bij MA, waar elk teken van Mann ontbrak, maar waar vervolgens een paar boeken van Mahfoez uit de rij floepten en riepen dat ze met mij mee wilden. Nou, vooruit dan maar weer. De dag dat de leider werd vermoord is niet het eerste boek dat ik las van deze schrijver. Dat was 'Tussen twee Paleizen', het eerste deel van een trilogie, dat ik gezamenlijk zal beschrijven. De boeken van Mahfoez geven een goed beeld van de politieke en sociale omgeving van Egypte van een aantal decennia van de vorige eeuw. Dit boek is geschreven tegen de achtergrond van de tijd waarin Anwar al-Sadat president is, tot hij in 1981 wordt vermoord. Het beschrijft een prachtig liefdesverhaal vanuit het standpunt van Alwaan en zijn geliefde Randa en de grootvader van Alwaan, Moehtasjemi Zajid met zijn overdenkingen of al zijn handelen dit liefdespaar wel goed heeft gedaan. Mahfoez is een ware ontdekking, al is de rol van de vrouwen in zijn boeken beklemmend te noemen.
September 2017
Eva Luna: Isabel Allende
Het boek begint met een citaat uit de vertellingen van Duizend-en-één-nacht: 'Daarop zei hij tot Sheherazade: 'Allah zij met je zuster, vertel ons een verhaal waarmee we de nacht kunnen doorbrengen...''. Eva Luna, het hoofdpersonage vertelt in de ik-vorm haar leven en haar verhalen en daarmee kun je als lezer zeker een paar mooie avonden doorbrengen. Allende geeft hiermee een ode aan het verhaal, aan de verbeeldingskracht, maar vooral aan de scheppende kracht van verhalen. Wederom past ze de kracht van het verhaal toe om een mooiere wereld te creëren en dat maakt ook dit boek van haar weer de moeite waard.
Augustus 2017
De blikken trom: Gunter Grass
Net op vakantie in Kroatië heb ik dit boek uitgelezen en nu probeer ik in de verbouwende bieb van Zaandam een rustig plekje te vinden om hier wat zinnige woorden over te schrijven. De geniale hoofdpersoon Oskar schrijft zowel in de eerste als derde persoon zijn verhaal vanuit een inrichting waar hij op dat moment woont. Zijn alle menselijke grenzen tartende geheugen brengt ons bij het moment van zijn geboorte. Een van zijn twee vermoedelijke vaders - zijn moeder houdt er een minnaar op na, dus hij heeft twee vermoedelijke vaders, het betreft hier de man waarmee zijn moeder is getrouwd - belooft hem als pasgeborene onmiddellijk de overname van de kruidenierswinkel. Zijn moeder besluit dat hij op zijn derde verjaardag een blikken trom moet krijgen. Als pasgeborene begrijpt hij wat hem te doen staat. Als driejarige, in bezit van zijn blikken trom, stopt hij met groeien, een wilsbesluit, al krijgt zijn vermoedelijke vader de schuld, omdat hij het kelderluik open heeft laten staan, waar Oskar moedwillig in 'valt' om daarmee een acceptabel excuus te creëren voor zijn stagnerende groei. Zo weet hij als zogenaamde driejarige wel vaker de boel naar zijn hand te zetten, waarbij hij regelmatig de dans ontspringt en geen verantwoording hoeft af te leggen. Hij is hier zich wel van bewust, hij houdt zichzelf verantwoordelijk voor verschillende sterfgevallen, waaronder die van zijn twee vermoedelijke vaders en misschien zelfs zijn moeder, en heeft onderonsjes met zowel satan als Jezus. De wit-rood gelakte trom is voor hem onontbeerlijk, omdat deze hem in staat stelt zijn driejarige gezicht te bewaren. Pas op het moment dat de vermoedelijke vader die hem heeft opgevoed sterft, de andere is al dood, en hij zijn trom in het graf gooit, begint hij op wonderbaarlijke wijze te groeien. Al deze herinneringen, die zich afspelen tegen een Pools-Duitse achtergrond ten tijde van het opkomend nationaal-socialisme, trommelt hij tevoorschijn op zijn wonderlijke blikken trom, want een trommelkunstenaar is hij zonder twijfel. Absolute aanrader.
Juli 2017
Villa aan de rand van de tijd: Goran Petrovic
In het literatuurpad dat ik bewandel en waar enigszins een lijn in zit, is dit boek een beetje een vreemde eend in de bijt. Ik stond er lang mee in mijn handen bij de 'afgeschreven' bak in de bieb en besloot het uiteindelijk toch mee te nemen. Ik moet zeggen, heel leuk geschreven en een mooie ode aan de verbeeldingskracht en het boek in zijn algemeen. De hoofdpersoon ontmoet andere lezers die op hetzelfde moment hetzelfde boek lezen en dat levert een spannend avontuur op wanneer hij een mysterieus boek in handen krijgt. Aanrader voor lezers die even willen verdwijnen.
Ik, etcetera: Susan Sontag
De cover is al uitnodigend met een foto van Sontag, die je met haar blik overtuigt dat dit boek de moeite waard zal zijn. Het boek bevat acht korte verhalen, waarbij het eerste verhaal 'Project voor een reis naar China' wel iets wegheeft van haar dagboekaantekeningen. De verhalen zijn heel verschillend, de een vermakelijk, zoals 'De robot', waarbij een man een levensechte replica van zichzelf laat maken om zijn sleur-leven over te nemen, of ontroerend, zoals 'Junior' waarbij je als lezer tot de laatste zin geïntrigeerd blijft door het aparte echtpaar dat aan een therapeut over hun zoon vertelt; bij de laatste zin wordt alles duidelijk. Al met al is het de vraag hoe we origineel en authentiek kunnen leven in deze 'Rondgang zonder gids'. Aanrader.
Juni 2017
Herboren: dagboeken en aantekeningen 1947 - 1963: Susan Sontag
Ik kende deze schrijver niet, maar vond haar in een van de korte verhalen van Nadine Gordimer, alsmede in de biografie van Salman Rushdie, met wie zij bevriend was. Dan ga je googelen en krijg je al snel in de gaten dat je niet om deze vrouw heen kunt en mag. Haar ogen op de foto's gebieden je haar boeken te lezen, wat ik dan maar gauw ben gaan doen. Dit boek geeft een ongecensureerde inkijk in een deel van haar dagboeken en is na lang twijfelen door haar zoon, na haar dood uitgegeven. Er zit geen lijn in en springt van de hak op de tak, van persoonlijke onthullingen, naar deels afgevinkte leeslijstjes. Heel geestig zijn haar gedachten over X en de bijbehorende terminologie, zoals X-ig, X-verdelger, X-situaties en X-neigingen. Ze begint haar verhandeling over X met 'X, de kwelling'. Wat X precies is, ga ik niet verklappen, want graag zie ik de nieuwsgierigen naar haar boeken rennen. Een tipje van de sluiter:
De zin 'Haar ogen op de foto's gebieden je haar boeken te lezen, wat ik dan maar gauw ben gaan doen.' zou zij ongetwijfeld X-ig hebben gevonden.
De verleidster van Florence: Salman Rushdie
Het schijnt dat dit het boek is, waarvoor Rushdie het meeste onderzoek heeft gedaan. Dat merk je ook wel. Aan de ene kant de prachtige beschrijvingen van het 16e eeuwse Sikri en haar keizer, Akbar de Grote, als ook het Florence van de verleidster, aan de andere kant lijkt het meer vanuit het hoofd geschreven, waardoor ik als lezer ook iets meer in mijn hoofd aangesproken word. Maar het blijft een heerlijke Rushdie, die een keizer schept die op zijn beurt vanuit wilskracht en verbeeldingskracht zijn eigen koningin tot leven wekt, die nog zelfbewustzijn heeft ook; ze is ervan overtuigd dat de betovering van haar eigen schepping wordt verbroken als ze de paleizen van de keizer zal verlaten. Deze keizer is op zoek naar zijn gelijke, iemand met wie hij dingen kan bespreken die hij met niemand kan bespreken. Hij vraagt zich af of de nieuwkomer in zijn stad deze persoon kan zijn, een mogelijke charlatan, die beweert familie van hem te zijn. In de vragen die de keizer zichzelf stelt, herken je de schrijver: 'Misschien was er geen ware religie. Ja, hij had zichzelf toegestaan dit te denken. Hij wilde iemand kunnen vertellen van zijn verdenking dat mensen hun goden hadden gemaakt en niet andersom...Als de mens God had geschapen, dan kon de mens deze schepping ook ongedaan maken. Of was het mogelijk dat een schepping aan de macht van de schepper ontsnapte?' Zou het antwoord van de schrijver misschien gelegen zijn in het feit dat de door hem gecreëerde vrouw op enig moment het veld moet ruimen voor een nog sterkere illusie, de verleidster van Florence? De vrouw die door de verhalen van de nieuwkomer voor hem tot leven wordt gewekt. Voor de liefhebber van Rushdie en mooie verhalen een must-read.
Mei 2017
De koning: Kader Abdolah
Dit is een buitengewoon interessant geschiedenisboek, gegoten in een romanvorm. Ik had van deze schrijver een poëtische schrijfstijl verwacht, maar dit boek is bijna non-fictie. Echt storend is dat niet, omdat de geschiedenis interessant genoeg is, maar een literair inkijkje in het gevoelsleven van de personages krijg je niet. Dat mag je als lezer zelf invullen, wanneer je de Sjah, de grootvizier, de vrouwen van de harem en de andere personages volgt in het verhaal. Toch waan je jezelf in het Perzië van het einde van de negentiende eeuw en zie je voor je ogen de strijd tussen het oude, de Sjah, en het nieuwe, de grootvizier en de westerse grootmachten, die modernisering komen brengen. De Sjah wil zijn macht behouden en drukt de vernieuwingen de kop in, maar of die tegen te houden zijn... Het meest interessante personage vond ik de dochter van de Sjah, Tadj Saltane, en 'De memoires van Tadj Saltane, de dochter van de Sjah' staat op mijn wensenlijstje.
Leven om het te vertellen: Gabriel Garcia Marquez
Marquez neemt je mee naar zijn jeugd en leven in Colombia. Een geweldige verteller die zijn markante familieleden voor de lezer tot leven wekt als ook het Colombia van de vorige eeuw. Het boek leest als een roman en zal ongetwijfeld zowel Dichtung als Wahrheit bevatten. Historisch gezien interessant om te lezen over de invloed van het Amerikaanse United Fruit Company op de gemeenschap en het wordt weer eens duidelijk waar het woord ‘bananenrepubliek’ vandaan komt: op reis met zijn moeder van Barranquilla naar Aracataca, om het ouderlijk huis te verkopen, wees zijn moeder met haar vinger:
'‘Kijk,’ zei ze. ‘Daar speelde zich het einde van de wereld
af.’ Ik keek in de richting van haar wijsvinger en zag het station: een
afgebladderd houten gebouw met schuine daken van golfplaat en doorlopende
balkons, met ervóór een dor pleintje waarop onmogelijk meer dan tweehonderd
mensen pasten. Daar had het leger in 1928, zoals mijn moeder me die dag
vertelde, een nooit vastgesteld aantal dagloners van de bananenplantage
doodgeschoten. Ik kende die geschiedenis alsof ik er zelf bij was geweest,
omdat ik haar zolang het me heugde wel duizend keer door mijn grootvader had horen
vertellen: de militair die het decreet voorlas waarin de stakende arbeiders tot een troep misdadigers werden verklaard; de drieduizend mannen, vrouwen en kinderen die onbeweeglijk in de barbaarse zon bleven staan nadat de officier hun vijf minuten de tijd had gegeven om het plein te ontruimen; het bevel te vuren, het geknetter van de geweren die wit vuur spuugden, de door de paniek in een hoek gedreven menigte die langzaam maar zeker kleiner werd door de methodische en onverzadigbare schaar van de mitrailleur.'
Maart / april 2017
Joseph Anton: Salman Rushdie
Als je een leven in anonimiteit ambieert, dan kun je het
beste uit de buurt blijven van Rushdie, want vriend en vijand komen uitgebreid
aan bod in deze biografie. Op sommige momenten voelde ik mij tijdens
het lezen een voyeur en ik vind dat Rushdie behoorlijk ver gaat in de
persoonlijke verhalen waar ook de vele mensen uit zijn omgeving in voorkomen. Het
boek gaat grotendeels over de fatwa die over hem is uitgeroepen in 1989, de
invloed die dit heeft gehad op zijn persoonlijk leven en hoe zijn omgeving en
de wereld hiermee omging. In dat opzicht vind ik het boek ook een heel
interessant en noodzakelijk historisch document en alles wat hij hierover
schrijft is relevant. Zo gezien, kun je hem de sneren die hij uitdeelt naar
de mensen en organisaties die hem niet of onvoldoende hebben gesteund vergeven,
want het is leerzaam om te zien hoe zijn sociale omgeving en de maatschappij als
geheel heeft gereageerd op deze bizarre gebeurtenis. Hoe de Engelse regering en
de media hebben gereageerd is ronduit schokkend en nogal bizar op zichzelf. Er
werd eerder steun en een platform geboden aan fundamentalistische moslims, dan aan
Rushdie die veelal werd afgeschilderd als een lastige man, die een en ander
wellicht over zichzelf had afgeroepen. Pijnlijk. Nogmaals, een interessant en
noodzakelijk boek dat een breed publiek verdient en waaruit vele lessen kunnen
worden getrokken.
Oost, West: Salman Rushdie
Een bundel korte verhalen, drie uit oost, drie uit west en drie uit oost, west, waarin Rushdie bewijst dat hij ook een absolute meester is van het korte verhaal. Ik heb van alle verhalen genoten en in deze verhalen zit minder gekkigheid dan in de Duivelsverzen, Schaamte en Middernachtskinderen. Alleen in het verhaal Yorrick leeft hij zich weer eens helemaal uit, maar ja, ik hou ervan. Humor en serieusheid zijn voor mij de ideale combinatie en Rushdie beheerst die. Een absolute aanrader voor de liefhebber van het korte verhaal.
Middernachtskinderen: Salman Rushdie
Een boek van Rushdie beschrijven is geen sinecure en dit
boek al helemaal niet. Is het eigenlijk wel een boek? Of is het misschien een
achtbaan, een woordmarathon, een sudoku, waarbij de getallen zijn vervangen
door personages, sleutelfiguren in de politieke geschiedenis van India en
Pakistan en allerlei intriges, waarbij het aan de lezer is om met behulp van
intuïtie, google en helderziendheid de open vakjes in te vullen? Het boek
vereist een elastisch onderscheidingsvermogen om op talloze momenten te oordelen
tussen genialiteit en gekkigheid (meestal genialiteit…geloof ik). In
tegenstelling tot Schaamte en Duivelsverzen, was dit boek voor mij geen
pageturner en bij pagina 126 heb ik er in eerste instantie de brui aan gegeven.
Ik bracht het boek terug naar de bieb, waarbij ik voor de zekerheid het
paginanummer onthield. Vervolgens haalde ik het boek van Gordimer en tijdens het
lezen van dat boek kreeg ik zo’n heimwee naar de Middernachtskinderen, dat ik
het gauw weer ben gaan halen en vervolgens ben ik erin verdwenen. Een boek van
Rushdie moet je ook gewoon uitlezen. Het is leerzaam, leuk en een beleving.
Aanrader.
Beethoven was voor een zestiende zwart: Nadine Gordimer
Een bundel korte verhalen van een Nobelprijswinnares. Het
belooft wat, maar ondanks dat ik het boek onlangs heb gelezen moet ik tot mijn
spijt bekennen dat mij slechts één van de korte verhalen echt is bijgebleven. En
dat verhaal was goed. Misschien waren de andere verhalen dat ook, maar ik kon
mij moeilijk concentreren op de stroperige zinnen, waarvan ik van ganzer harte
hoop dat het aan de vertaler heeft gelegen. Ik zal nog wel eens een ander boek
van haar lezen.
Februari 2017
Een schitterend gebrek: Arthur Japin
Bij Vaslav mocht ik al kennismaken met de sublieme schrijfkwaliteiten van Arthur Japin. Vorig jaar las ik ook het boek 'De grote wereld', waarvan ik geen leesbeschrijving heb gemaakt. Wat genoemd moet worden is het gedegen bronnenonderzoek van de schrijver, waardoor zijn verhalen een stevig fundament hebben. De verhalen zullen zich daardoor aan hem durven openbaren, omdat ze zich bij hem in goede handen weten. Een schitterend gebrek is een schitterend boek dat mij in mijn hart heeft geraakt. De schrijver voert je mee door de lotgevallen van Lucia, de eerste grote liefde van Casanova. Aanrader voor mensen van het leven en de liefde.
Februari 2017
Schaamte: Salman Rushdie
'Kort gezegd: Sufiya Zinobia Hyder bloosde onbeheersbaar zodra haar aanwezigheid in de wereld door anderen werd opgemerkt. Maar ze bloosde ook voor de wereld.
Laat ik mijn vermoeden uitspreken: de hersenkoorts die Sufiya Zinobia bovennatuurlijk ontvankelijk had gemaakt voor allerlei dingen die in de lucht zweven, stelde haar in staat om als een spons een hele menigte ongevoelde gevoelens op te zuigen.
Waar denkt u dat die heen gaan? - Ik bedoel emoties die gevoeld hadden moeten worden maar niet gevoeld werden - zoals spijt van een gemeen woord, schuldgevoel vanwege een misdaad, gêne, fatsoen, schaamte? Laten we ons schaamte voorstellen als een vloeistof, als zoete tandenrottende prik uit een frisdrankautomaat bijvoorbeeld. Druk op de juiste knop en er plopt een beker onder een pissende stroom vloeistof. Hoe druk je de knop in? Makkelijk zat. Vertel een leugen, ga naar bed met een blanke jongen, word met het verkeerde geslacht geboren. En daar stroomt de bruisende emotie en je drinkt naar hartenlust...maar hoeveel mensen weigeren niet om deze eenvoudige instructies op te volgen! Er worden beschamende dingen gedaan: leugens losbandig leven, gebrek aan respect voor ouders, gebrek aan liefde voor de nationale vlag, fout stemgedrag bij verkiezingen, te veel eten, buitenechtelijke seks, autobiografische romans, vals spelen met kaarten, mishandeling van vrouwen, zakken voor examens, smokkelen, je wicket wegsmijten op een cruciaal moment van een cricketwedstrijd: en ze worden schaamteloos gedaan. Wat gebeurt er dan met al die ongevoelde schaamte? Hoe zit het met al die niet verzwolgen bekers frisdrank? Denk nog eens aan de frisdrankautomaat. Er is op het knopje gedrukt, maar dan komt de schaamteloze hand en rukt de beker weg! De knopdrukker drinkt niet op wat besteld was, en de vloeistof van de schaamte wordt vermorst, vormt een schuimend meer op de grond.
Maar we hebben het over een abstracte, volslagen uit de lucht gegrepen frisdrankautomaat; dus gaat de ongevoelde schaamte van de wereld in lucht op. Waar ze, volgens mij, weggezogen wordt door ongelukkige enkelingen, deurwachters van het ongeziene, hun zielen zijn de emmers waarin vloerwissers wat-gemorst-was laten druipen. We bewaren dat soort emmers in speciale kasten. En denken er niet veel aan, hoewel ze ons vuile water opruimen.'
Wat een genialiteit! Dit citaat vormt mijns inziens de essentie van het boek en de weergaloos beschreven essentie van schaamte. Ook de rest van het boek is meer dan de moeite waard. Pas halverwege het boek ging ik mij verdiepen in Pakistan en de politieke situatie daar enkele decennia geleden en herkende ik bepaalde politieke figuren in de hoofdpersonen. Rushdie maakt niet altijd vrienden met hetgeen hij schrijft, maar hij schrijft op wat gezegd moet worden. Respect! Aanrader.
Januari 2017
Het dagboek van Aram: Maria Angels Anglada
Weer zo’n prachtig adoptiekindje van mij uit de ‘afgeschreven’ bak van de bibliotheek. Op gevoelige en inuïtieve wijze heeft de schrijfster het fictieve dagboek geschreven van een Armeense jongen en zijn moeder, die de Armeense genocide hebben overleefd. Door de schrijfwijze van deze geweldige schrijfster krijg je het gevoel dat de woorden haar ingefluisterd zijn van boven en dat het precies zo is gegaan als in het boek is beschreven. Het besef dat deze Armeense genocide heeft plaatsgevonden maakt stil. Dat er maar veel schrijvers zullen zijn die deze onbeschreven en onbeschrijflijke verhalen van gewone mensen kunnen opschrijven. Want wat zijn er veel van deze verhalen, ook in onze tijd. We staan erbij, terwijl de vluchtelingen uit vele landen ons land binnenkomen. Dat hun verhalen maar opgetekend mogen worden.
De duivelsverzen: Salman Rushdie
De duivelsverzen. De titel klinkt provocerend, omdat hiermee openbaringen aan de profeet Mohammed worden bedoeld, die later zijn herroepen en de Koran niet hebben gehaald, omdat ze door de duivel ingefluisterd zouden zijn en daarom kennelijk niet alle openbaringen helemaal te vertrouwen waren…of zou je kunnen zeggen Mohammed niet helemaal te vertrouwen was? En als je daarbij de ophef neemt die naar aanleiding van dit boek is ontstaan, dan verwacht je een dik, meer dan 500 pagina’s tellend boek, met een enorme, duivelse blasfemische en provocerende inhoud. Wat een aangename verrassing is het dan om zo’n literair hoogstandje te lezen van een eersteklas woordkunstenaar, waarbij je als westerse lezer toch echt even moet zoeken naar al die blasfemie. Oké, de profeet wordt Mahoen genoemd, wat kennelijk gelijk staat aan de duivel en zijn vrouwen worden vergeleken met prostituees, maar toch…Nee, onbegrijpelijk dat hier zo’n ophef over is ontstaan. De schrijver neemt in dit boek op briljante wijze alles op de hak, de Islam, de westerse cultuur, zichzelf… Je moet flink belezen zijn om alles in dit boek te begrijpen en bovendien wel wat over de Islam weten, dus een deel van de betekenis zal mij zijn ontgaan. Maar dat nodigt onmiddellijk uit tot een verdere studie naar culturen, religies en literatuur. In elk geval verdient deze schrijver bescherming op alle mogelijke manieren, in woord en daad en ik ga gauw in het volgende boek van zijn hand beginnen. Schaamte. Ik kijk ernaar uit.
Juli / augustus 2015
De geestrijke ridder Don Quichot van de Mancha: Miguel de Cervantes Saavedra
Waar ik tijdens mijn vakantie in Frankrijk 'Brieven' van Keats aan het zwembad las, zo las ik dit boek van zo'n drie kilo (of overdrijf ik nu?) toch liever in ons huisje, bij voorkeur op bed, terwijl het boek opengeslagen op mijn kussen lag. Je kunt je voorstellen dat ik met deze twee boeken een top vakantie heb gehad. Het weer, de rode wijn en de mooie dorpjes in de omgeving van Bergerac hadden daar natuurlijk ook wel iets mee te maken.
Ik weet niet waar ik moet beginnen om dit boek te beschrijven, want woorden schieten te kort. Als je aan iemand vraagt wat hij van Don Quichot weet, dan krijg je als antwoord: 'Dat was die ridder die tegen windmolens vocht en hij had een schildknaap, ofzo, toch?' Ojee! Vraag je af waarom een personage meer dan vierhonderd jaar na zijn ontstaan nog steeds bekend is. Is dat alleen omdat hij tegen windmolens vocht en trouw was aan zijn aangebedene, Dulcinea van El Toboso? Het boek is simpelweg een geniaal boek, dat je heel langzaam moet lezen, omdat er in elke zin wijsheden als koeien staan. Vooral de dialogen tussen Don Quichot en zijn schildknaap, de boer Sancho Panza zijn meesterlijk. Overigens verdient deze schildknaap dezelfde roem als zijn meester en zou zijn trouw aan Don Quichot de mensen aan het denken moeten zetten. Hij ziet de dwaasheid van zijn meester, maar toch blijft hij hem tot de laatste snik trouw, al kost dat hem heel wat. Waarom? Is zijn meester wel zo dwaas, of is het misschien een dwaasheid die mensen zou moeten aanzetten om altijd de meest dwaze keuzes te maken in het leven, omdat het misschien wel minder dwaas is dan het lijkt? En waarom laat de schrijver aan het eind van het boek het personage Don Quichot zijn eigen krankzinnigheid verklaren? Moeten wij deze bekentenis van het personage volgen, of is het een laatste uitdaging voor ons als mens om zelfs dit obstakel te overwinnen en te geloven in onze eigen dwaze ideeën en daaraan te blijven vasthouden? Voor mij een reden om het personage Doornroosje in mijn laatste boek 'Brieven van Doornroosje', dat nog niet uitgegeven is, een mooie dialoog te laten voeren met Don Quichot. En samen komen ze tot mooie ontdekkingen.
Als ik één passage zou mogen noemen, die mij het meest geraakt heeft, dan is dat het deel waarin Sancho Panza, zich niet bewust van de scherts ervan, eindelijk het gouverneurschap krijgt over zijn eiland. Als de wereld geregeerd zou worden, zoals Sancho Panza zijn eiland regeert, dan zou de wereld er een stuk mooier uitzien. Ode aan het boerenverstand en geniale kritiek op de praalzieke machthebbers. Ik zou de hele passage hier willen uitschrijven, of het van de daken willen schreeuwen, maar lees dit boek!
De prenten van Gustave Doré, waarmee het boek is verlucht, verdienen net als het boek de Nobelprijs van iets. Kortom, geweldig, geniaal en meesterlijk etc. boek.
Juli 2015
Brieven: John Keats
Deze dichter stierf in 1821 op 25-jarige leeftijd. De brieven in dit boek zijn geschreven van oktober 1816 tot 30 november 1820. Hij schrijft aan zijn broers en zusje, zijn vrienden, zijn uitgever en later aan zijn verloofde, Fanny Brawne. De brieven vormen een uitzonderlijk kijkje in de belevingswereld van een gevoelige ziel, voor wie de wereld in wezen te grof was. Het is heel mooi om de ontwikkeling te zien die hij doormaakt, waardoor zijn latere brieven voor mij wat meer diepgang hebben. Zeker wanneer hij de liefde heeft ontdekt, iets wat hij zelf niet voor mogelijk had gehouden. De brieven aan zijn zusje zijn heel ontroerend en lief. Daarbij moet je bedenken dat hun ouders vroeg waren overleden en hij zich als oudste zoon verantwoordelijk voelde, zeker voor zijn veel jongere zusje, die bij een niet al te vriendelijke voogd in huis woonde. Ik heb het boek op vakantie gelezen en heb niets onderstreept, iets wat ik bij dit soort boeken meestal wel doe, maar een paar dingen heb ik toch even in mijn hoofd geprent en wil ik je niet onthouden.
In november 1817 schrijft hij aan een vriend dit: 'Het enige waarvan ik overtuigd ben is de heiligheid van de gevoelens van het hart en de waarheid van de verbeelding.'
Voorts, en dat is erg grappig, schrijft hij in januari 1820 aan zijn schoonzus dit: 'Tararaboemdiee. Dit, moet je weten, is het Amen aan het einde van onzin. Ik ken heel wat plekken waar Amen weggekrast zou moeten worden, uitgevlakt met radeerpoeder, gemaakt van de botjes van Momus' pink en waar in plaats daarvan Tararaboemdiee geschreven zou moeten worden. Ik zal voortaan in de verleiding komen om dit woord aan het eind van de meeste moderne poezie te schrijven. Ieder Amerikaans boek zou het moeten hebben. Het zou een goede onderscheidende factor in de samenleving zijn. De heren Wellington, Castlereagh, Canning en vele anderen zouden er goed aan doen om Tararaboemdiee op hun rug te hebben staan in plaats van een lintje in hun knoopsgat. Hoeveel mensen zouden er niet ruggelings langs muren en levende hagen gaan om hun Tararaboemdiee uit het zicht te houden, of lange vlechten dragen om het te verbergen? Er zouden er echter zóvele zijn dat de Tararaboemdiees elkaar de hand boven het hoofd zouden houden, wat Brown bij mij niet kan doen: ik ben er recentelijk uitgevallen. Dieven en moordenaars zouden op de maatschappelijke ladder stijgen in de wereld, want zou iemand van hen zo armzalig van geest zijn dat hij zich zou verlagen om een Tararaboemdiee te zijn? 'Ik heb menig woonhuis beroofd, ik heb menige kip, menige gans, menig mens gedood,' zou zo'n heer zeggen, 'maar de hemel zij geloofd en geprezen, een Tararaboemdiee ben ik nog nooit geweest.' Hij gaat nog even door, maar ik laat het hierbij om de nieuwsgierigheid te prikkelen.
Juni 2015
De val van de Vredeborch: Thea Beckman
Dit boek kende ik nog niet van Thea Beckman, dus als je zoiets tegenkomt, moet je het natuurlijk lezen. Een prima boek waarin je een mooi verhaal leest tegen de achtergrond van de Tachtigjarige Oorlog, oftewel De Opstand. Net als bij Isabel Allende ga je het bijna vanzelfsprekend vinden dat er realistische, historische romans van de lopende band rollen, die ook nog eens een heel sterk verhaal bevatten, maar het is toch echt wel heel knap als je ziet hoeveel research hiervoor is gedaan en dat alles wordt geschetst in een zeer onderhoudend verhaal. Gewoon een top schrijfster.
Juni 2015
Een Raik Leve: Rob van den Dobbelsteen
Een pareltje dat ik in de weggeefwinkel van Zaandam vond, waar ik zo af en toe tussen de boeken snuffel. Vooral leuk voor Zaankanters, bij wie er nog een belletje gaat rinkelen bij de naam 'Wastora'. De schrijver heeft een aantal gesprekken gevoerd met Klaas Molenaar over zijn leven. De verhalen verwerkte hij in een serie die begin tachtiger jaren in het Zaanse Dagblad 'De Typhoon' verscheen. In dit boek zijn deze Typhoonverhalen gebundeld en uitgebreid. Klaas Molenaar en zijn broer Cees Molenaar waren bekende ondernemers in de Zaanstreek en hebben met hun Wastora de halve wereld voorzien van wasmachines (Was), Stofzuigers (Sto) en transistorradio's (Ra). Het boek is leuk voor ondernemers, Zaankanters en voetballers, vooral die van KFC.
Mei 2015
The Power of the Heart: Baptist de Pape
Even wat lichte kost. Mijn spirituele boeken fase ligt in wezen achter me, maar dit boek kreeg ik kado van mijn zus en is daarom waardevol voor mij. En ja, de grootste kracht gaat natuurlijk uit van het hart, dat kan niet vaak genoeg gezegd worden. Als je met mildheid kunt kijken naar de gefotoshopte gezichten en het Amerikaanse vernisje en je je kunt openen voor de boodschap, dan is het een waardevol boek.
Mei 2015
De Markiezin: George Sand
In dit boek staan vijf vertellingen: De Markiezin; Mattea; Metella; Lavinia en Pauline. Zonder meer een geweldig boek van een fantastische schrijfster. Het benauwende gevoel van het keurslijf van deugdzaamheid waar vrouwen een paar honderd jaar geleden zo strak in zaten, voelde ik zo heftig, dat ik na dit boek even een leespauze moest inlassen. Indrukwekkend en prachtig beschreven. Het deed mij denken aan de verhalen van Belle van Zuylen, die hetzelfde gevoel bij mij teweeg brachten. Aanrader.
April 2015
Het oneindige plan: Isabel Allende
Weer een mooi boek van Isabel Allende. Uit de som der dagen begreep ik al dat zij dit boek heeft gebaseerd op het leven van haar huidige levenspartner, die al minstens een even veel bewogen leven als zijzelf achter de rug heeft. Heerlijk boek.
14 april 2015
Johannes 14:6: Nienke Pool
Dit is een klein boekje in de 'Rare Boekjes-Reeks'. Ik vind het zelf overigens geen 'raar' boekje. Het is een intrigerend verhaal met vele lagen, dat nieuwsgierig maakt naar de eindscriptie van de schrijfster: 'Martelaressen in de vroegchirstelijke kerk', waar zij dit fictieve verhaal op heeft gebaseerd.
'Ik ben het Licht, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Moeder dan door Mij.' Zo luidt Johannes 14:6 en zo zegt de hoofdpersoon, de twaalfjarige dochter van een consul in het Romeinse Rijk, aan het eind van het verhaal. Ze maakt een interessante ontwikkeling door om tot deze uitspraak te komen, maar met haar uitspraak 'ik win en jij verliest', waarmee het verhaal eindigt, kun je je afvragen, of ze het allemaal wel echt begrepen heeft. Oordeel zelf.
9 april 2015
De som der dagen: Isabel Allende
Een paar jaar gelden schreef Isabel Allende haar memoires: 'De som der dagen'. Net als het boek 'Paula', schrijft ze de herinneringen en gebeurtenissen van haar leven aan haar overleden dochter. Als je van Isabel Allende houdt, dan hou je van dit boek. Ik heb het dan ook met veel plezier gelezen. Met humor, open, eerlijk en met de nodige dosis zelfrelativering, schrijft ze over de hobbels en bobbels van haar eigen leven en over de levens van de andere leden van haar clan. Als een ware matriarch, of kasteelvrouwe, verzamelt ze de mensen waar ze van houdt om zich heen, om lief en leed met hen te delen. Een inspirerende vrouw met interessante verhalen, die ze mooi kan vertellen. Mooi boek.
Maart 2015
Naar het middelpunt der aarde: Jules Verne
Alleen het uiterlijk van dit boek is al een genot. Harde bordeaux rode kaft met een gouden planeet met symbooltjes erom heen erop gedrukt, alsmede de titel. Verder heeft dit exemplaar uit 1929 van het Hollandsch Uitgeversfonds te Amsterdam wat vergeelde bladzijden. Het nodigt dus aan alle kanten uit om er een poosje in te verdwijnen. Samen met de jongen Axel en zijn oom professor Lidenbrock ga je op reis. Eerst naar IJsland, waar de krater van Sneffels ligt, die de ingang vormt voor deze bijzondere reis naar het middelpunt van de aarde. Kan dat dan, naar het middelpunt der aarde? Nou, gewoon lezen, dan kom je er vanzelf achter. Dit is geen aanrader, maar verplichte kost!
28 maart 2015
Contrapunt: Anna Enquist
Terwijl 'Naar het middelpunt der aarde' van Jules Verne op mijn nachtkastje ligt en ik daar af en toe geamuseerd en bewonderend een stukje in lees, loop ik nietsvermoedend door de bibliotheek, waar ik ben om kinderboeken voor mijn kinderen te lenen. Mijn blik valt op een boek dat uitgestald ligt. 'Contrapunt' van Anna Enquist. Bah, Nederlandse literatuur denk ik bevooroordeeld. Ik lees de achterflap 'De toekomst heeft zich in de verste hoek van de kamer teruggetrokken. Buiten gaat het leven zijn onhoudbare gang. In een kleine wereld, los van ruimte en tijd, speelt de moeder een lied voor haar kind. Voor het eerst, voor het laatst.' Ik ben wantrouwend. Mooischrijverij om mij over te halen? Ik leg het boek terug. Ik kijk ernaar, wil weglopen, blijf staan, pak het en lees het. Gelukkig. Het is een meesterwerk en uniek, omdat de schrijfster niet één discipline beheerst, maar twee (minstens): schrijven en muziek. En beiden doet ze. Waarom? De tekst op de achterflap zegt alles. Hoe toepasselijk dat mijn beide kinderen mij steeds onderbreken tijdens het schrijven van deze recensie. Lastig...en fijn!
Hier is een mooi interview te zien met Anna Enquist: http://lezentv.nl/articles/178/Anna_Enquist__Nieuws_van_nergens
februari 2015
Portret in Sepia: Isabel Allende
Een waardige opvolger van Fortuna's dochter. Dit zijn bijvoorbeeld van die heerlijke zinnen, waarin Isabel Allende haar wijsheid toont: 'Ze hielden elkaars handen vast, de een staand en de ander zittend, allebei met ogen vol tranen, zo lang dat het me eeuwig leek, totdat ik ineens zag dat de schouders van mijn grootmoeder schokten en ik besefte dat ze stilletjes zat te lachen. Amanda Lowell glimlachte ook, eerst onthutst met haar hand voor haar mond, maar toen ze haar rivale zag lachen, volgde er een vrolijke schaterlach die zich verstrengelde met die van mijn grootmoeder, en zo gierden de twee binnen de kortste keren van het lachen. Ze staken elkaar aan met een tomeloze, hysterische vreugde en schaterden de jaren van onnodige jaloezie, de aan gruzelementen liggende wrok, het bedrog van de echtgenoot en andere verachtelijke herinneringen weg.'
21 februari 2015
Fortuna's dochter: Isabel Allende
Allende weet met dezelfde ingrediënten van passie, sterke karakters en historische gebeurtenissen steeds opnieuw te verrassen. Dit keer gaan we terug naar halverwege de negentiende eeuw. Het goud wat toen in Californie werd ontdekt had op velen een grote aantrekkingskracht en men leed massaal aan de goudkoorts. We leren hoe San Francisco door deze gebeurtenis ontstond en ook hoe het deze goudzoekers verging en dat was niet alles goud wat blonk. De leerzame historische uiteenzettingen zijn wederom in een mooi verhaal verpakt. Op naar 'Portret in Sepia'.
14 februari 2015
Liefde en schaduw: Isabel Allende
Dit is zowel een roman als een politiek pamflet. Onder de dekmantel van hartstochtelijke verliefdheid en passie, spatten de werkelijke boodschappen van de schrijfster van de bladzijden af. Allende weet heel goed hoe ze haar felle kritiek op het militaire bewind in haar land moet verpakken om een groot lezerspubliek te krijgen. Ik neem er mijn pet voor af. Goed geschreven; geweldig boek.
31 januari 2015
Het huis met de geesten: Isabel Allende
Dit is eerste boek dat Isabel Allende schreef en het derde dat ik van haar lees. Ik kan er geen genoeg van krijgen en heb nog acht ongelezen exemplaren in mijn boekenkast staan. Dat heb je soms met schrijvers. In dit verhaal zijn veel elementen uit haar eigen leven verweven en dat is nogal een leven. De oom van Isabel Allende, Salvador Allende, was president van Chili en kwam om het leven tijdens de militaire staatsgreep in 1973. Over de manier waarop hij is gestorven, mag iedereen zijn eigen conclusies trekken, maar met het oog op deze politieke gebeurtenissen is dit boek heel interessant. Het is dan ook een vrij heftig boek, maar zonder het rauwe, deprimerende dat je vaak in de Nederlandse literatuur ziet. Het is een mooi en meeslepend verhaal met karakteristieke personages, die allemaal op hun eigen manier intens en gepassioneerd zijn. Een aanrader!
24 januari 2015
Vaslav: Arthur Japin
Dit boek is ware kunst. Gelukkig beheerst Arthur Japin die kunst, anders zou hij de psyche van de kunstenaar, het genie, dat grenst aan waanzin, niet hebben kunnen neerzetten. De kunstenaar is Vaslav, een balletdanser die sprongen maakt die bijna niet meer menselijk zijn. Een fenomeen. Toch stopt hij op 19 januari 1919 met dansen en met praten. Waarom? De schrijver heeft zijn verhaal gebaseerd op ware bronnen, zoals de dagboeken van Vaslav en zoals hij het zelf zegt: 'Hieraan zijn in alle vrijheid mijn veronderstellingen, mijn reconstructie van en mijn fantasie over die noodlottige 19de januari en de mensen die daarbij aanwezig waren, ontsproten.' Het is geen zwaar boek, maar vooral een heel mooi boek dat ik maar moeilijk kon wegleggen. Aanrader voor iedereen.
Ergens in januari 2015
Het goud van Tomás Vargas: Isabel Allende
Dit boek bevat drieëntwintig korte verhalen dat het personage Eva Luna als een moderne Sheherazade aan haar geliefde vertelt. Geweldig goed geschreven verhalen over passie, hartstocht en liefde, maar bovenal over karakter. Tweeëntwintig verhalen om heerlijk te verdwijnen in de sfeer van 1001 nacht en de drieëntwintigste om weer op aarde te komen. Aanrader!
8 januari 2015
Goethe - Schiller, Briefwisseling
(31/1) Bericht voor de samensteller en vertaler de heer Aart Leemhuis:
Geachte heer Leemhuis, hartelijk dank voor uw e-mail. Helaas komt mijn mail naar u niet aan. Leuk dat u reageerde op dit stukje.
Een paar weken geleden begon ik in dit boek, dat een mooie selectie bevat van de brieven die Goethe en Schiller elkaar schreven in de periode 1794 - 1805. Een brief vol pareltjes, zoals deze zinnen die Schiller in een van zijn eerste brieven aan Goethe schreef: 'Uw geest werkt in buitengewone mate intuitief en al uw denkende krachten schijnen zich op de verbeeldingskracht, als hun gemeenschappelijke vertegenwoordiger, te beroepen.' Of deze: 'Nu nog overkomt het mij vaak genoeg dat de fantasie mijn abstracties en het kille verstand mijn poëzie hindert.' En nog een krent uit de pap, van Schiller aan Goethe: 'Zoveel is intussen zeker: de dichter is de enige mens en vergeleken bij hem is de beste filosoof niet meer dan een karikatuur.' En, nog een om het af te leren, van Goethe aan Schiller: 'Genoegen, vreugde, interesse in dingen is het enige reële en het enige wat weer werkelijkheid schept, al het andere is ijdel en verijdelt slechts.
Ook bespreken deze heren de belangrijke personen van die tijd, zoals madame de Staël, een Franse schrijfster en socialité, die deze heren bezocht en zich liet inspireren voor haar boek 'De l'Allemagne, het boek dat haar verbanning uit Frankrijk betekende. Deze mevrouw kwam ik afgelopen zomer ook al tegen tijdens mijn studie van Belle van Zuylen en toen viel mij het verschil op tussen deze dames, waarbij Belle van Zuylen zeer in mijn achting steeg, met name door haar pamflet 'Aanklacht en verdediging van Therese le Vasseur.' Wat hier aan de hand is geweest, zal ik later nog bespreken.
31 december 2014
Het boek dat niemand las: O. Gingerich
Terwijl mijn dochters in de bibliotheek naar Pluk rennen, ren ik naar de bak met afgeschreven boeken, waar mijn moederinstinct, zoals gewoonlijk, de overhand krijgt. Ik kan het weer niet laten, om zo'n afgeschreven exemplaar een nieuw tehuis te geven, voor een fijne oude dag in mijn comfortabele boekenkast. En als zo'n boek dan 'Het boek dat niemand las' heet, dan ben ik natuurlijk verkocht. De schrijver, een emeritus senior-astronoom, onderneemt een intense zoektocht naar alle eerste en tweede drukken van 'De Revolutionibus', het boek van Copernicus, waarin hij beweerde dat niet de aarde het middelpunt is van het heelal, maar de zon. Gingerich onderzoekt de stelling, die in 1959 door ene Koestler werd geponeerd, dat het boek van Copernicus in zijn tijd nauwelijks werd gelezen.
Zijn zoektocht begint, wanneer de schrijver op een eerste druk stuit, die zwaar geannoteerd is, dat wil zeggen dat er veel aantekeningen in zijn gemaakt, wat in die tijd (zestiende eeuw) gebruikelijk was. Toen werd zijn nieuwsgierigheid geprikkeld of de bewuste stelling wel klopte. Hij is werkelijk de hele wereld meermaals overgevlogen, om in vele, vele bibliotheken en privé-collecties dit boek te onderzoeken en dan voornamelijk de annotaties in het boek.
Mocht je deze beschrijving nu al saai vinden, ga dan niet dit boek lezen, want hij beschrijft vele details van de overgebleven eerste en tweede drukken van 'De Revolutionibus' inclusief de betreffende bibliotheek, het landschap, de reis er naartoe, de al dan niet illustere eigenaren die de boeken hebben gehad, stormen en branden die de boeken hebben moeten doorstaan etcetera. Als je het leuk vindt, om dit schatzoeken te volgen van een man, die zo'n beetje de optelsom is van de vier hoofdpersonages van 'The Big Bang Theory', dan is dit jouw boek. Me like! Voor degene die dit boek niet wil lezen, maar toch benieuwd is of 'De Revolutionibus' werd gelezen in de zestiende eeuw, of niet, stuur mij een berichtje via de contactpagina, dan verklap ik het. Mocht dit boek je echter nog niet ver genoeg gaan, dan moet je 'An annotated Census of Copernicus' De Revolutionibus' lezen. Dat is de schat zelf, waar alle gevonden exemplaren van de eerste en tweede druk van De Revolutionibus tot in detail staan beschreven.
22 december 2014
Het sprookje van de groene slang en de schone Lelie: J.W. von Goethe
Het fijne van het lezen in boeken van schrijvers als Borges en Goethe is, dat je niet alles hoeft te begrijpen wat je leest. De woorden raken je niet in je verstand, maar in je gevoel. Hier zijn ware meesters aan het werk en je kan als lezer gerust zijn. Je wordt in beschermende handen gekoesterd. Geen mooischrijverij ter meedere eer en glorie van de schrijver, maar ware vakmensen en dat is, zoals in elk vakgebied, een verademing. Dat wil niet zeggen dat ik het me gemakkelijk laat aanleunen. Ook mijn geest wil op deze manier uitgedaagd worden en ik vind het leuk om achtergronden uit te pluizen. In welke tijd werd dit geschreven, wat bedoelde de schrijver? Dit is overigens een zeer vereenvoudigde weergave van wat zich in mijn geest afspeelt tijdens het lezen. Het sprookje is één grote metafoor, waarbij je het je als lezer mag toestaan de beelden te laten beklijven om deze naar boven te laten komen, wanneer dat voor jou van toepassing is. Een echte aanrader voor de ware lezer!
22 november 2014
De Aleph en andere verhalen: Jorge Luis Borges
Dit boek stond al lang op mijn verlanglijstje en eindelijk heb ik het mezelf kado gedaan. Het boek bestaat uit drie delen: Wereldschandkroniek; Fantastische verhalen en De Aleph. Al lezende in de wereldschandkroniek weet het boek mij nog niet te pakken, maar ik speel nooit vals met lezen en sla niks over...gelukkig, want soms moet je een heel boek lezen voor één zin. Voor mij staat die zin in het verhaal 'De onbeschofte ceremoniemeester Kotsuke no Suke. Een verhaal, waarbij ik ook veel afdwaalde en veel moest nadenken, al die mensen die harakiri plegen enzo, tot die ene zin aan het eind, waardoor ik snap waarom ik soms moet doorzetten: 'Dit is het einde van de geschiedenis van de zevenenveertig getrouwen - behalve dat er geen einde is, want wij anderen, die misschien niet trouw zijn maar nooit helemaal de moed zullen opgeven het te worden, zullen hen met woorden blijven eren.' Misschien moet je het verhaal lezen om te begrijpen wat ik bedoel, of misschien is het helemaal duidelijk. Voor een moeder, die de middag in een Sinterklaasintocht heeft staan zingen, springen en dansen tussen de rest van de evenzo vreemde bevolking, geeft zo'n zin hoop. Misschien komt het nog goed met ons, de mensen, als we niet de moed opgeven trouw te worden.
11 november 2014
De wonderbaarlijke avonturen van Baron von Münchhausen: R.E. Raspe
Dit boek floepte uit mijn boekenkast op mijn nachtkastje. Hoe het in mijn boekenkast terecht is gekomen...geen idee. Wat een absurd, heerlijk boek is dit! De vertaler, Godfried Bomans, begint zijn inleiding zo: 'Wanneer ik psychiater was, zou ik de mensen niet van hun fouten afhelpen. Ik zou zeggen: goed, dit zijn uw gebreken en nu: wat doet u ermee?'
Hij doelt op schrijver Raspe, die zijn vele tekortkomingen, zoals zijn mateloosheid in alles wat hij ondernam, overdrijving en gebrek aan zelfkritiek, wist te projecteren in een gestalte op papier, de Baron von Münchhausen. Deze figuur heeft echt bestaan en Raspe kende hem persoonlijk. Ik lees dat de Baron deze sterke verhalen met een stalen gezicht aan zijn gasten vertelde en als je je dat voor de geest haalt tijdens het lezen, dan worden de verhalen des te grappiger. De mooie en geestige prenten van Gustave Doré maken het compleet.
De evolutie van een huwelijk: Rebekka Bremmer.
Op 31 oktober, gelukkig weer een beetje toonbaar na het uitlezen van 'Paula', toog ik naar de Island Bookstore op de Westerstraat te Amsterdam voor de boekpresentatie van dit boek. De schrijfster zei dat het boek geen ode aan het huwelijk is, maar een ode aan de literatuur. Nieuwsgierig begon ik 's avonds te lezen. De eerste bladzijden vond ik een beetje intimiderend. Alle belangrijke personages worden genoemd, zonder dat je als lezer enig idee hebt wie ze zijn en wat hun onderlinge relatie is. Het sleutelwoord is: doorzetten! Een ode aan de literatuur zet de lezer natuurlijk wel even aan het werk. Ook dit is een boek om in één keer uit te lezen. Je wordt de levens van de personages ingezogen en wilt weten hoe het allemaal afloopt. Vooral de tijdslijnen zijn heel origineel en dagen je uit om er met je aandacht goed bij te blijven. Het is met recht een ode aan de literatuur. Als ik een vergelijking mag trekken met haar eerste boek 'Eb', dan moet ik zeggen dat ik bij dat boek meer in mijn gevoel kon zakken en daar hou ik van.
31 oktober 2014
Paula: Isabel Allende.
Een paar dagen geleden ben ik in dit boek begonnen en het is zo'n typisch boek dat je in één keer uit moet lezen. Vanochtend heb ik het uitgelezen, wat niet zo handig was, omdat ik nog de deur uit moest en ik nauwelijks nog toonbaar was. Een tranentrekker dus. Het is een prachtig autobiografisch boek, waarin de schrijfster een lange brief aan haar dochter schrijft, die in een coma is beland.
17 oktober
Al enige tijd ligt 'Over de geest van de wetten' van Montesquieu op mijn nachtkastje. Met zijn mooie glimlach, en profil, probeert hij volgens mij indruk op mij te maken. Dat lukt aardig al heb ik er nog niet veel in gelezen. Dit boek gebruik ik overigens ter inspiratie voor mijn laatste project: 'Brieven'.
Naast deze reus liggen nog wat andere boeken:
Minnares van de duivel, van Naima el Bezaz en Vinexvrouwen van dezelfde schrijfster. Normaal gesproken zou ik niet direct aangetrokken worden door deze titels, ware het niet dat ik deze schrijfster ontmoette bij de zwemles van mijn en haar dochters. We raakten in gesprek en ik vond haar een heerlijk en lief mens en werd nieuwsgierig naar haar boeken. Minnares van de duivel bestaat uit korte verhalen, die zich afspelen in Marokko. Hoewel al deze verhalen los van elkaar zijn te lezen, is er één personage dat steeds terugkomt. Een vrouw die zich met magische kunsten bezighoudt. En of dat altijd goed afloopt... Pareltjes van verhalen. Naima is niet alleen een lief mens, maar ook een goede schrijfster.
Vinexvrouwen dan. Als je echt even wilt bulderen van het lachen, dan moet je dit boek lezen. Het eerste gedeelte van dit boek las ik in de bibliotheek, waar ik de rust danig verstoorde. Ook is het een kwetsbaar boek, waarin Naima behoorlijk wat van zichzelf laat zien. Mooi!
Zomer 2014
Deze zomer had ik een acute, en ik vrees ongeneeslijke, aanval van Belle van Zuylen. Plotseling wandelde ze mijn leven binnen als een goede vriendin. Ik weet niet eens meer hoe het gebeurde en wat ik als eerste heb gelezen, maar in ieder geval is een halve plank in mijn boekenkast inmiddels gereserveerd voor en door haar. Belle van Zuylen werd geboren in 1740 in een adellijke familie. Op een allerbeminnelijkste manier rebelleerde ze tegen haar milieu en de maatschappij in het algemeen. Toen ze 23 was, schreef ze het boekje 'De edelman'. Een heel geestig boekje, waarin ze haar adellijke milieu op de hak nam. Haar ouders kochten de boekjes op, om ze te vernietigen. Dit lukte op een paar exemplaren na. Het leuke van dit boekje is, dat Belle op dit punt van haar leven nog bruist van energie en de wereld aan haar voeten ligt. Of dat zo blijft...
Eerder in 2014
Emile: Rousseau.
Rousseau is het meest bekend geworden met zijn 'Contrat Social', zijn staatsrechtelijke visie, dat het gezag in een land berust bij vrije individuen, die met elkaar een contract aangaan om samen een gemeenschap te vormen. Dat zal allemaal wel, maar ik vind zijn boek 'Emile' geweldig boeiend en wat mij betreft is dit boek de basis van zijn ideeën en verdient het grote aandacht. Emile is een denkbeeldige jongen, die door een denkbeeldige gouverneur (Rousseau) wordt opgevoed. In dit boek wordt duidelijk, wat Rousseau onder een goede opvoeding verstaat. Een opvoeding die overeenkomt met de natuur van een mens. In zijn ogen kan een kind worden opgevoed tot Burger, of tot Mens. Hij pleit voor een opvoeding tot Mens, los van de maatschappelijke instituties, die de mens in een keurslijf willen doen en hem willen opvoeden tot Burger. Net als het boek van Montesquieu en de boeken van Belle van Zuylen, is dit boek voor mij een inspiratiebron voor mijn laatste project: 'Brieven'. In deze brieven zal ik dan ook een aantal keer verwijzen naar de lessen die in dit boek naar voren komen.
Gesprekken met Goethe: Eckermann.
Een geweldig boek, waarin je een uitgebreide kijk krijgt in het leven, en de denkwijze van Goethe.
De brief voor de koning, van Tonke Dragt; Hasse Simonsdochter, van Thea Beckman en Koning van Katoren, van Jan Terlouw.
Je vraagt je misschien af, waarom ik kinderboeken lees, maar de vraag is of dit wel kinderboeken zijn. Natuurlijk zijn deze boeken geschikt voor kinderen, maar volwassenen lezen vaak toch op een andere manier en dan kan je uit deze boeken wijze levenslessen halen. Neem bijvoorbeeld Koning van Katoren. Een jonge en dappere jongen wil graag koning worden en vraagt aan de ministers van het land, wat daarvoor nodig is. De ministers willen zelf de macht houden en verzinnen onmogelijke opgaven voor de jongen. De jongen legt echter kracht, moed, vindingrijkheid en ik zou haast zeggen egoloosheid aan de dag om deze opdrachten tot een goed einde te brengen. Zo moet hij bijvoorbeeld het probleem van de twaalf schuifelende kerken van het dorp Uikemene oplossen. Deze twaalf kerken 'wandelen' zo gezegd door het dorp. Hij lost dit op, door alle kerken precies op hetzelfde moment tegen elkaar aan te laten botsen in het midden van het dorp, waardoor er één grote kerk ontstaat. Wat een prachtige metafoor is dit! Jan Terlouw is zelf politicus geweest en hij zal zeker bij dat werk inspiratie hebben opgedaan voor dit boek.
Het onderzoek: Philippe Claudel
Een geweldige kafkaiaanse roman. 'Het Proces' van Kafka las ik al op het VWO en destijds vond ik het een vreselijke sfeer hebben en beangstigend. Wellicht door mijn rechtenstudie, mijn haat-liefde verhouding met het recht en het loslaten van regels, heb ik die angst achter mij gelaten. Ik kan deze manier van schrijven enorm waarderen als kritiek op de leegheid van bepaalde aspecten van de maatschappij waar wij in leven, zonder er een onbehaaglijk gevoel aan over te houden. Een voorbeeld van de vervreemding, die de hoofdpersoon ervaart in het boek, is het moment dat hij een keer in een kamer moet wachten, waar allemaal tijdschriften liggen, die gevuld zijn met louter lege pagina's. Net als in het echt dus. Een geweldig boek van een geweldige schrijver. Ook een aanrader is 'Het kleine meisje van meneer Linh' van deze schrijver. Een ontroerend boek over ware vriendschap. Meer heb ik nog niet van hem gelezen.